زودپز تک دسته

زودپز تک دسته

زندگی ماشینی در ابعاد مختلف بر روی زندگی انسان‌ها نقش و تاثیر اساسی گذاشته است، یکی از این تاثیرات در حوزه آشپزی و پخت و پز عجله‌ای با استفاده از زودپز تک دسته می باشد. تغییر نوع زندگی انسان‌ها منجر به تقاضا برای وسایل و تجهیرات جدید آشپزی مانند زودپزتک دسته شده است تا بتوانند ضمن رسیدگی به کار و امور زندگی در حداقل زمان ممکن بتوانند غذای مورد نیاز را نیز تهیه نمایند. در این میان یکی از بهترین لوازم آشپزخانه که نقش عمده‌ای را در این خصوص دارد و به بانوان در تهیه غذا کمک می‌کند انواع مختلف زودپزها بخصوص زودپزهای تک دسته می باشند.

نظریه علمی زودپز

در یک ظرف پخت و پز معمولی، بدون فشار نقطه جوش آب 100 درجه سانتیگراد (212 درجه فارنهایت) در فشار استاندارد است، هنگامی که درجه حرارت به نقطه جوش آب برسد، گرمای اضافی باعث تبخیر آب می‌شود. با افزایش فشار، نقطه جوش آب افزایش می‌یابد همانطور که دما بالا می‌رود فشار نیز بیشتر می شود و در نتیجه آب بیش از حد گرم می‌شود. وقتی فشار به 1 bar یا 100 kPa (15 psi) بالای فشار استاندارد اتمسفر برسد، آب به دمای 42/120 درجه سانتیگراد (76/248درجه فارنهایت) می‌رسد.

زودپزها از یک ریگلاتور برای تنظیم فشار استفاده می‌کنند و بدین ترتیب دمای خاصی را حفظ می‌کند. پس از رسیدن فشار و دما به اندازه دلخواه می‌توان گرما را تا حدودی کاهش داد تا از پخش بیش از حد بخار جلوگیری شده و در مصرف انرژی صرفه جویی شود. پخت غذا با زودپز از طریق فشار بخار آب صورت می‌گیرد، البته زمان طبخ غذاهای مختلف یکسان نمی‌باشد و براساس ویژگی مواد غذایی زمان طبخ آنها نیز متفاوت است اما در هر صورت بخار آب موجود در داخل زودپز فرایند پخت غذا را سرعت می‌بخشد.

در مواقعی بانوان محترم با این تفکر که با افزایش شعله اجاق گاز غذا زودتر غذا آماده می‌شود. شعله اجاق گاز را در بیشترین اندازه آن قرار می‌دهند، درحالی که بعد از جوش آمدن آب، شعله متوسط بهترین اندازه برای زودپزها می‌باشد و از خروج بخار آب داخل زودپز جلوگیری می‌کند و موجب تسریع در پروسه پخت غذا می‌شود.

تاریخچه زودپز

سال 1679، دنیس پاپین، فیزیکدان فرانسوی که به دلیل مطالعات خود در مورد بخار شناخته شده‌تر بود در تلاش برای کاهش زمان پخت غذا دستگاه بخار را برای پخت غذا اختراع کرد که از فشار بخار برای بالا بردن نقطه جوش آب استفاده می‌کرد و در نتیجه غذا سریعتر می‌پخت، پاپین در سال 1681 اختراع خود را به عنوان یک مطالعه علمی به انجمن سلطنتی لندن ارائه کرد.

سال 1864، جورج گوتبروود از اشتوتگارت تولید زودپز تحت فشار از چدن قلع دار را شروع کرد و در سال 1918، اسپانیا برای José Alix Martínez از ساراگوسا حق ثبت اختراع زودپز را صادر کرد. در سال 1938، آلفرد ویشر اختراع خود را در شهر نیویورک با نام فلاکس سریع پزنده ارائه نمود. زودپز تحت فشار ویچر برای اولین بار برای مصارف خانگی طراحی گردید و موفقیت آن منجر به رقابت بین تولید کنندگان آمریکایی و اروپایی شد. در نمایشگاه جهانی نیویورک در سال 1939، شرکت ملی پزنده تحت فشار که بعداً با نام صنایع ملی پرستو تغییر نام داد زودپز خود را معرفی کرد.

زودپز نسل اول/ زودپز قدیمی

نسل اول زودپزها

اینها به عنوان قدمی‌ترین زودپزها شناخته می‌شوند و با یک سوپاپ اصلاح شده فشار را در حین کار آزاد می‌کنند. برخی افراد آنها را با صدای بلند می‌شناسند برای اینکه دریچه در اثر رها شدن بخار زیاد متلاطم می‌شود. امروزه بیشتر زودپز‌ها از نوع اولیه بسیار متفاوت می‌باشند. مانند اضافه شدن ویژگی‌های ایمنی جدید مانند مکانیسم جلوگیری از باز شدن در زودپز تا زمانی که کاملاً تحت فشار قرار دارد.

نسل دوم زودپزها

زودپز نسل دوم

اینها با سوپاپ فنری ارتجاعی کار می‌کنند که اغلب از دید پنهان هستند، این نسل با دو یا چند ویژگی تنظیم فشار مشخص می‌شوند، برخی از این زودپزها در حین کار هیچ بخاری را آزاد نمی‌کنند و درعوض از نشانگرها برای افزایش سطح فشار استفاده می‌کنند.این نسل از زودپزها در دو شکل دو دسته و زودپز تک دسته به بازار عرضه می شوند.

نسل سوم زودپزهای برقی

بعد از زودپزهای نسل بالا در سال 1991 زودپزهای برقی که با نام زودپزهای نسل سوم نامیده می‌شدند به بازار آمدند. اینها شامل یک منبع گرمای الکتریکی هستند که به طور خودکار برای حفظ فشار تنظیم می‌شوند. آنها همچنین شامل یک دریچه فنر ارتجاعی هستند.

این نوع از زودپزها را نمی توان با روش ریختن آب سرد سریع باز کرد و بخصوص زمانی که بخار از سوپاپ‌ها آزاد می‌شود در هنگام پختن غذاهایی مانند (عدس ، لوبیا ، دانه ، شیر و غیره) باید احتیاط شود. زودپزهای الکتریکی بسته به توانایی کنترل پخت و پز دارای تایمر هستند، در اینجا 3 نوع از زودپز های الکتریکی وجود دارند.
– نسل اول زودپزهای الکتریکی تایمرتاخیری در پختن غذا ندارند.

– نسل دوم زودپزهای الکتریکی دارای کنترل دیجیتالی می‌باشند و امکان تاخیر در پخت و پز بوسیله کنترلی که دارای تایمر معکوس پخت و پز است وجود دارد.
– نسل سوم زودپزهای الکتریکی، با برنامه هوشمند که شامل زمانهای از پیش تنظیم شده و تنظیمات پخت و پز بر اساس شدت گرمایش، دما ، فشار و مدت زمان است عمل می‌کنند.

مزایای زودپز به لحاظ سلامتی

برخی از سموم مواد غذایی را می‌توان با پخت و پز تحت فشار کاهش داد،یک مطالعه کره‌ای از آفلاتوکسین‌های موجود در برنج (همراه با قارچ آسپرژیلوس) نشان داد که پخت و پز تحت فشار قادر است غلظت آفلاتوکسین را به مقدار قابل توجهی در مقایسه با پخت و پز معمولی کاهش دهد. از دیگر مزیت‌های پخت غذا با زودپز حفظ خواص مواد غذایی است، براساس بررسی‌های انجام گرفته زودپزها ارزش غذایی و ویتامین‌های غذا را حفظ می‌کنند. همچنین کمتر شدن زمان پخت موجب صرفه جویی در مصرف انرژی و حفظ محیط زیست می‌شود.

معمولا در روش پخت غذا با زودپز عطر و بوی کمتری از غذا نسبت به روش سنتی خارج می‌شود و این امر موجب لذیزتر و خوشکزه تر شدن غذا می‌شود. امروزه با رشد و ارتقاء تکنولوژی و قرار دادن زودپزها در مقابل انواع تست‌های مختلف مقاومت آن را اندازه‌گیری می‌‌کنند و از ورود زودپزهای بی کیفیت به بازار جلوگیری می‌نمایند. بنابراین با انجام تست‌های متخلف میزان اطمینان و امنیت آن بالا رفته و به یکی از لوازم با امنیت آشپزخانه تبدیل شده است.

غذاهای نامناسب برای پخت با زودپز

بعضی از غذاها برای پخت و پز تحت فشار توصیه نمی‌شوند. غذاهایی مانند رشته فرنگی، ماکارونی، غلات و جو دوسر می‌توانند بیش از حد گسترش پیدا کنند، کف و لکه دار شوند و به طور بالقوه مانع از خارج شدن بخار شده و شرایط ناامنی را ایجاد کنند.

ویژگی‌های ایمنی

زودپزهای اولیه فقط به یک سوپاپ اطمینان برای جلوگیری از انفجار ناشی از مواد غذایی که مانع از آزاد شدن سوپاپ بودند مجهز بودند. در زودپزهای مدرن، جهت جلوگیری از مسدود شدن بخار توسط مواد غذایی وسایل ایمنی اضافی ایجاد شده است. انواع زودپزهای مدرن و زودپز تک دسته که از تولید کنندگان معتبر به فروش می‌رسند دارای ویژگی‌های ایمنی کافی برای جلوگیری از انفجار می باشند.

هنگامی که فشار بیش از حد توسط یک مکانیسم ایمنی آزاد می‌شود، مواد غذایی در حال پخته شدن نیز ممکن است با بخار شدید بیرون بیایند، در صورتی که زودپز به صورت منظم تمیز شوند و بر اساس دفترچه راهنمای کارخانه عمل گردد و بیش از حد از مواد غذایی و آب پر نشود می‌توان از این وضعیت اجتناب شود. زودپزهای مدرن معمولاً دارای دو یا سه دریچه ایمنی اضافی و ویژگی‌های ایمنی اضافی هستند، مانند قفل داخلی درپوش که از باز شدن در زودپز هنگامی که فشار بخار داخلی بیش از فشار اتمسفر است و از آزاد شدن مایع داغ داخل زودپز، غذا و بخار جلوگیری می‌کنند.

اگر مکانیسم‌های ایمنی به درستی استفاده نشده باشند، زودپز به محتویاتش فشار نمی‌آورد. به منظور استفاده درست از زودپزها باید فقط بعد از خواندن دفترچه راهنمای آنها استفاد شوند، زودپزهای خراب خطرناک هستند و اگر درب آنها جدا شود ممکن است بخار و آب زیادی با فشار بیرون بیایند. بعضی از زودپزهای دارای درب داخلی ممکن است در هنگام خرابی خطرناک باشند زیرا درب با افزایش فشار محکم تر می‌شود.

زودپزهای تولید شده در ایران

اولین و قدیمی‌ترین زودپزهایی که در ایران تولید و به بازار عرضه شدند زودپزهای خمره‌ای شکل بودند که به این نام و همچنین زودپزهای دیزی معرف هستند. زودپزهای دیزی برای مدت زمان طولانی مورد استفاده بانوان ایرانی قرار می‌گرفتند و در حال حاضر این زودپزها سهم چندانی از بازار مصرف ایران را در اختیار ندارند. و زودپزهایی با شکل و ظاهری متفاوت و مشتری پسند جای آنها را پر کرده است.

زودپزهای خمره ای خاطرات فراوانی برای متولدین دهه پنجاه در ایران دارند، با توجه به اینکه این زودپزها کاملا بر اساس استاندارد تولید نمی شدند هر از چندگاه یکی از این زودپزها می ترکیدند و یا بخار غذا با شدت و صدای بسیار بلندی از کنار درب زودپز خارج می شد، بستن درب این زودپزها که به صورت پیچی بودند مهارت خاصی را نیاز داشت و استفاده از آنها همیشه توام با ترس و اضطراب بود. در هر حال با توجه به اینکه زودپز خمره ای برای مدت زمان طولانی مهمترین نوع زودپز تولید شده در ایران بود به همین لحاظ مدت زمان طولانی مورد استفاده خانم های ایرانی بود.

زودپزهای دو دسته بعد از زودپزهای دیزی تولید و به بازار عرضه می‌شوند و تا‌کنون هم بخشی قابل توجهی از سهم بازار را در اختیار خود قرار دارند. یکی دیگر از زودپزها که اخیرا بخصوص در ایران مورد استقبال قرار گرفته است زودپزهای تک دسته است که ضمن رعایت استانداردهای محتلف، مشتری پسند بوده و با ظاهری زیبا به بازار عرضه می‌شوند.

جنس زودپز

جنس زودپزها معمولا از آلیاژ استیل یا آلیاژ مخصوص آلومینیوم تهیه می‌شوند که در برابر تست‌های مختلف قرار می‌گیرد تا اطمینان و ضمانت لازم را کسب کنند همچنین در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند تا بتواند پاسخگوی نیاز مصرف کنندگان باشند.

به لحاظ اندازه و ظرفیت، زودپز تک دسته را معمولا از دو طریق مقایسه می‌نمایند 1- به لحاظ ظرفیت مایعاتی که در آن جای می‌گیرد و معمولا با لیتر اندازه گیری می‌شوند. 2- با توجه به حجم غذایی که برای تعداد افراد می‌توان در داخل آن غذا طبخ نمود.

فروشگاه از شوش بخر

فروشگاه اینترنتی از شوش بخر در کنار سایر محصولات لوازم خانگی اقدام به عرضه زودپزهای متنوعی داخلی و خارجی بخصوص از نوع دو دسته و زودپز تک دسته به صورت عمده و خرده فروشی نموده است تا مصرف کنندگان محترم بتوانند با آرامش و لذت زیادی جهت پخت و پز از آنها استفاده نمایند.